ОНАХОН СУД ЭШИГИНИ ҚОҚДИ
Ҳаётда турли-туман воқеалар рўй беради. Масалан, Ҳанифа Ҳакимова етмиш беш ёшга тўлганда туғилганлик фактини аниқлаш ҳақида ариза ёзиб, суд эшигини қоқди.
Бу хабарни эшитиб, эҳтимол, ҳайрон бўлаётгандирсиз. Ҳа, ҳаётда баъзан шунақаси ҳам учраб туради. Қонунларимизда бу каби масалаларни ҳал этишнинг аниқ мезонлари белгилаб қўйилган, улар асосида фуқаро мурожаати ўз вақтида суд томонидан қонуний ечимини топади.
Онахоннинг аризаси ва суд мажлисидаги тушунтиришидан маълум бўлдики, Ҳ. Ҳакимова 1950 йил 25 январда Пастдарғом туманида туғилган.
Ота-онасининг турмушларидан етти нафар фарзанд туғилган бўлиб, у — тўнғичи.
Ҳанифа она дунёга келган пайтида ота-онаси унга туғилганлик тўғрисида гувоҳнома олган. Гувоҳномаси борлиги боис ўрта мактабда таълим олган.
Вояга етгач, ана шу гувоҳнома асосида шахсини тасдиқловчи фуқаролик паспортига эга бўлган.
Айниқса, кексайганда шахсий ҳужжатлар тўлиқ ва тўғри бўлгани яхши экан. Чунки мерос масаласини ҳал қилишга зарурият юзага келганида Ҳанифа момо қарасаки, туғилганлик ҳақидаги гувоҳномаси йўқ. Сандиқда, ҳужжатлар орасида бўлиши керак эди, лекин қайта-қайта қидириб уни тополмайди. Анча йиллардан бери зарурият бўлмагани учун туғилганлик ҳақидаги гувоҳномасига кўзи тушмагани кўнглидан кечади ва туман ФҲДЁ бўлимига мурожаат қилади. Буни қарангки, ФҲДЁ бўлимида ҳам унинг туғилгани қайд этилганлиги ҳақида маълумот топилмайди. Шундан сўнг Ҳ. Ҳакимова вилоят адлия бошқармаси ФҲДЁ архивига мурожаат қилади.
Афсуски, бу архивда ҳам Ҳ. Ҳакимованинг туғилганлиги ҳақидаги далолатнома ёзуви топилмайди. Шундан сўнг Ҳ. Ҳакимова фуқаролик ишлари бўйича судга мурожаат қилади.
Судда аниқланишича, Ҳ. Ҳакимовага Пастдарғом тумани Ички ишлар бўлими хорижга чиқиш-кириш ва фуқароликни расмийлаштириш бўлинмаси томонидан 2018 йил 28 августда берилган фуқаролик паспортига қараганда, у 1950 йил 25 январда Пастдарғом туманида туғилган. Аммо аризачининг туғилганлик ҳақидаги далолатнома ёзуви туман 1-сон ФҲДЁ бўлими архивида ҳам, Самарқанд вилояти ФҲДЁ архивида ҳам мавжуд эмас. ФХДЁ архиви томонидан 2025 йил 7 апрелда унга бу ҳақда маълумотнома берилган.
Шу ўринда бу борадаги қонуний асосларга тўхталадиган бўлсак, амалдаги Фуқаролик процессуал кодексининг 295-моддаси 1-қисмига кўра, суд фуқароларнинг ёки ташкилотларнинг шахсий, мулкий ҳуқуқлари юзага келишига, ўзгаришига ёки тугашига сабаб бўладиган фактларни аниқлайди.
Ушбу модданинг 2-қисми 3-бандида, суд оталикни тан олиш (белгилаш), боланинг у ёки бу онадан туғилганлиги, шунингдек, туғилганлик вақтини аниқлаш тўғрисидаги ишларни кўриши қайд этилган.
Суд юқоридаги қонун талабига риоя қилган ҳолда Ҳ. Ҳакимованинг 1950 йил 25 январь куни Пастдарғом туманида туғилганлигини тасдиқловчи фуқаролик паспорти борлигини, аммо архив маълумотномаларида унинг туғилганлиги ҳақидаги маълумотлар мавжуд эмаслигини, бу фактни белгилаш аризачига мерос масаласини ҳал қилиш учун зарурлигини инобатга олди. Ҳ. Ҳакимованинг туғилганлик фактини аниқлаш ҳақидаги аризасини қаноатлантириш тўғрисида ҳал қилув қарори қабул қилди.
Ушбу ҳал қилув қарори туман 1-сонли ФХДЁ бўлимига юборилди.
Гувоҳи бўлганингиздек,кекса онахон ҳаётда дуч келган бир муаммо қонун йўли билан судда ечим топди. Инсонпарварлик, халқпарварлик, демократик тамойиллар руҳи билан суғорилган қонунларимиздаги мезон фуқаро мурожаатининг қаноатлантирилишига асос бўлди.
Жамшид ФАЙЗУЛЛАЕВ,
фуқаролик ишлари бўйича
Пастдарғом тумани
суди судьяси
