ЭНАГАДАН ЧИҚҚАН ТОВЛАМАЧИ

Ўттиз бир ёшли Муҳайё Даминова (исм-шарифлар ўзгартирилган) бир нафар фарзанднинг онаси. У Балиқчи туманидаги мактабгача таълим ташкилотларидан бирида ёрдамчи тарбиячи – энага вазифасида ишларди. Аммо у ҳалол меҳнат билан рўзғор тебратиш ўрнига нафс қутқусига учиб, қинғир ишга қўл урди.

Аниқроқ айтганда, М. Даминова бундан 7-8 йил аввал тумандаги боғчаларда амалга оширилаётган бунёдкорлик ва ободонлаштириш ишлари ҳамда таълим-тарбия жараёнига оид янгиликларни Facebook ижтимоий тармоғида ёритиб борарди. Албатта, бундан кўпчилик хурсанд бўларди. Бироқ вақт ўтиши билан унинг нияти бузилди. Аниқроғи, мактабгача таълим муассасаларидаги хато ва камчиликлар ёки қонунбузилиш ҳолатларини аниқлаб, уларни ошкор қилмаслик эвазига таъмагирлик қила бошлади.

Ўшанда 2022 йилнинг март ойи эди. М. Даминова тумандаги 7-сонли давлат мактабгача таълим ташкилоти мудираси М. Норбобоевага қўнғироқ қилади.

— Ҳам боғчадаги ишлар, ҳам сизнинг устингиздан шикоят бор, — дейди М. Даминова кутилмаганда дағдағали оҳангда.

— Қанақа шикоят экан? — ҳайрон бўлиб сўрайди мудира.

Бунга жавобан М. Даминова ходимлар унинг боғчага мудира этиб тайинланганидан норози экани, бунинг устига боғчада ҳам таълим-тарбия ишлари яхши эмаслигини айтаркан, буларни “Facebook” ижтимоий тармоғига чиқармаслик эвазига 100 АҚШ доллари беришини талаб қилади.

М. Норбобоева унинг ваҳимали сўзларини эшитиб, бирдан довдираб қолади ва унинг талабига рози бўлади: 100 АҚШ доллари ҳисобидан 1 080 000 сўм пул маблағни М. Даминованинг пластик картасига ўтказиб беради.

Ўша йили апрель ойида эса, М. Даминова тумандаги 1-давлат мактабгача таълим муассасаси мудираси Х. Аҳмаджоновага нисбатан товламачилик содир этади.

Аниқроғи, унинг Лочинбек исмли йигит билан шахсий муносабатларига оид ёзишмаларидан хабари борлигин айтаркан, бу ҳақда оиласи ва яқин қариндошларига хабар беришни, ҳатто “Facebook”да эълон қилишини айтиб, қўрқитади. Бундай кутилмаган дағдағадан қўрқиб кетган мудира товламачи сўраган 500 АҚШ долларидан 4 528 000 сўмга тенг 400 АҚШ долларини беришга мажбур бўлади.

Орадан уч ой ўтгач, яъни 2022 йил 29 июлда товламачи бу аёл тумандаги 14-умумтаълим мактаби директори Ш. Нурматовани нишонга олади.

— Ялангоёқ бўп олиб, қоматингизни кўз-кўз қилиб, ҳиндча қўшиққа роса ўйнабсиз, — дейди у мактаб директорига кинояли оҳангда.

Шундан сўнг мақсадга ўтади:

— Хуллас, ўз хоҳишингиз билан ишдан бўшаш тўғрисида розилик хати ёзиб берасиз. Йўқса, рақсга тушган видеонгизни “Facebook”да кўрасиз…

Бу гапларни эшитиб, бирдан қўрқиб кетган Ш. Нурматова ялинишга тушади:

— Илтимос, жон синглим, унақа қилманг…

Директордан худди шу илтижони кутиб турган товламачи аёл очиқ-ошкор 500 АҚШ доллари беришини талаб қилади. Чорасиз қолган мактаб раҳбари эса, 3 272 433 сўмга тенг бўлган 300 АҚШ долларини унга қўшқўллаб топширади.

Шу тариқа М. Даминова 2023 йил февраль ва март ойларида яна аввалги усулда товламачилигини давом эттириб, тумандаги 9 ҳамда 35-давлат мактабгача таълим муассасаси мудиралари Д. Маҳмудова ва М. Ҳамдамоваларнинг ҳар биридан 500 АҚШ доллари миқдорида маблағни қўлга киритади.

Буни қарангки, 2024 йилнинг март ойига келиб, юқорида тилга олинган 7-сонли боғча мудираси М. Норбобоева яна М. Даминованинг “тузоғи”га илинади. Лекин бу пайтда у тумандаги 36-сонли давлат мактабгача таълим муассасаси мудирлигига тайинланганди.

— Боғчангизни СЭС текшириб, камчилик топганидан хабарим бор. Агар шу камчиликларни “Facebook” орқали тарқатсам, боғчангизни ёпиб қўйишади. Қолаверса, обрўингизга ҳам путур етади, — дейди М. Даминова.

Аввал ҳам бу товламачи аёлга “иши” тушган М. Норбобоева унинг ниятини англаб, дарров мақсадга ўтади:

— Хўш, қанча беришим керак?

— Тушунган аёлсиз-да, опагинам, — дейди М. Даминова мамнун бўлганча. – Кўп эмас, бир ярим минг…

М. Норбобоева товламачининг талабини эшитиб эсанкираб қолади. Бироқ у билан тортишиш бефойда эканини тушуниб, талаб қилган маблағни беради.

Бу товламачи аёл тумандаги 25-умумтаълим мактаби директори М. Турсуновдан ҳам видео тасвирни “Facebook” ижтимоий тармоғига жойламаслик эвазига 2 000 АҚШ доллари беришни талаб қилади.

Оқибатда мактаб директорининг 1 500 АҚШ долларини қўлга киритади.

Ўтган йилнинг 6 ноябрь куни соат 10.00 ларда М. Даминова Балиқчи тумани мактабгача ва мактаб таълими бўлими мудири Н. Ҳакимовага қўнғироқ қилади ва қаердасиз, деб сўрайди.

— Иш жойимдаман, — дейди Н. Ҳакимова кутилмаганда асаби бузилиб.

Орадан кўп ўтмай унинг олдига М. Даминова етиб келади.

— Учта боғча мудираси устидан шикоят бор, — дейди у салом-аликдан сўнг.

— Қайси мудиралар?

— Ўн тўрт, ўттиз бир ва ўттиз учинчи боғча мудиралари устидан шикоят қилишган.

— Нима деб шикоят қилишибди? — деб сўрайди Н. Ҳакимова.

Унга жавобан товламачи аёл бирма-бир изоҳ беради:

— Ўн тўртинчи боғча мудираси умуман ишга келмас экан. Ишни масофадан туриб бошқарармиш, ўрнига ҳамшираси иш юритади. Ўттиз биринчи боғчада тайёрланган овқатдан пашша чиққан, менда видеотасвирлари ҳам бор.

— Қани менга кўрсатинг-чи, ўша видеотасвирни?!

— Йўқ, кўрсатмайман, ким юборганини ҳам айтмайман, – дейди М. Даминова. – Ўттиз учинчи боғчанинг мудираси ҳам ишга бориб-бормайди. Қолаверса, у Шербек исмли йигит билан гаплашиб юради. Хуллас, учала мудирангизни чақириб, тегишли чора кўрасизми ёки ўзим бу масалани бошқарма бошлиғингизга олиб чиқайми?

— Майли, ўзим гаплашаман, чора кўраман, — дея Н. Ҳакимова вазиятни юмшатади.

Қисқаси, Н. Ҳакимова ўша куниёқ 31 ва 33-мактабгача таълим муассасалари мудираларини чақириб, суҳбатлашади. М. Даминова айтган камчиликлар, чиндан ҳам, бор-йўқлигини, агар мавжуд бўлса, дарҳол бартараф этиш лозимлигини уқтиради. Бироқ 14-боғча мудираси билан гаплашишга улгурмайди. Эртаси куни эса, иш юзасидан Андижон шаҳрига, вилоят мактабгача ва мактаб таълими бошқармасига мажлисга борганда, кимдир унга қўнғироқ қилиб, Балиқчи туман ички ишлар бўлимига етиб боришини айтади.

Н. Ҳакимова туман ИИБга келгач, маълум бўладики, М. Даминова ўз жиноятига туман мактабгача ва мактаб таълими бўлими ходими Зулайҳо Арзиевани ҳам шерик қилган экан. Яъни М. Даминова З. Арзиевага 14-давлат мактабгача таълим муассасасига оид салбий маълумотлар борлигини айтади. Сўнг ушбу маълумотларни Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигига тақдим қилмаслик эвазига мудира Гулзода Насруллаева 600 АҚШ доллари беришини талаб қилади. З. Арзиева эса гўёки “Элчига ўлим йўқ” қабилида иш тутиб, бу талабни Г. Насруллаевага етказади.

— Қандай маълумотлар экан? — ҳайрон бўлиб сўрайди боғча мудираси.

— Билмадим, айнан нималигини менга айтмади, — дейди З. Арзиева.

Шундан сўнг Гулзода Насруллаева ўйлай-ўйлай М. Даминова ва З. Арзиеванинг хатти-ҳаракатлари юзасидан ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идорага мурожаат қилади. Оқибатда З. Арзиева Г. Насруллаевадан талаб қилинган 600 АҚШ долларини олган вақтда ашёвий далил билан ушланади.

Бинобарин, тезкор тадбир давом эттирилади. Яъни М. Даминова З. Арзиевадан 600 АҚШ долларини олиб, 100 АҚШ долларини унга улуш сифатида қайтарган пайтида қўлга олинади.

Мазкур ҳолат юзасидан жиноят иши қўзғатилади. Тергов-суриштирув жараёнида М. Даминованинг қариндошлари 25-мактаб директори М. Турсуновга етказилган 1 500 АҚШ доллари миқдоридаги моддий зарарни қоплашади.

Шундан сўнг ушбу иш жиноят ишлари бўйича Балиқчи туман судида кўриб чиқилди. Суд М. Даминовани Жиноят кодексининг 165-моддаси 2-қисми “а”, “в” бандлари, З. Арзиевани эса, шу модданинг 2-қисми “в” банди билан айбдор деб топиб, тегишли муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинлади. Шунингдек, суд ҳукмида М. Даминовадан жабрланувчи М. Норбобоева фойдасига жами 20 миллион 595 минг сўм моддий зарар ундириш ҳам белгиланди.

Албатта, М. Даминованинг тубан қилмиши — товламачиликни ўзига касб қилиб олиши ўта афсусланарлидир. Чунки у, аввало, аёл, нафс қутқусига учмай фарзандига, оиласига меҳр кўрсатганида, бошига бу ташвиш тушмас, иснодга қолмасди.

Бу воқеани баён этишдан мақсад шуки, жамиятда ҳар қандай жиноий қилмиш жазосиз қолмайди. Буни ҳеч қачон унутмаслик жоиз.

Улуғбек ШЕРАЛИЕВ,

жиноят ишлари бўйича

Балиқчи тумани суди раиси