ТАНГ АҲВОЛГА ТУШГАЧ, ҒАРАЗЛИ МАҚСАДГА КЎЧДИ
Ҳаётда ҳар бир нарсанинг тартиб-қоидаси бор. Зотан, ҳамма бирдек амал қилиши талаб этиладиган қонунларга нисбатан беписанд муносабатда бўлиш тегишли жавобгарликни келтириб чиқаради.
Шу ўринда фикримизни судда муҳокама қилинган бир жиноят иши мисолида давом эттирадиган бўлсак, Собир Равшанқулов (исм-шарифлар ўзгартирилган) ўтган йилнинг 18 июнь куни соат, тахминан, йигирма иккиларда Пахтакор тумани ҳудудида спиртли ичимлик истеъмол қилган ҳолда, ҳеч қандай ҳужжатларсиз танишига тегишли бўлган “Nexia-2” русумли автомашинани бошқариб келаётганида Жиззах вилояти ИИБ ЖХҲ ЙХҲБ инспектори О. Каримов томонидан тўхтатилади. Ҳайдовчи транспорт воситасини спиртли ичимликдан маст холда, ҳужжатларсиз бошқарганлиги учун тегишли тартибда баённома расмийлаштирилади, автомашина эса, қонунда белгиланган тартибда жарима майдончасига жойлаштирилади.
С. Равшанқулов эса, айбини тан олиш ўрнига маъмурий жавобгарликдан қутулиб қолиш чораларини излашга тушади: у шундай мақсадда Пахтакор тумани ИИБ ЙХҲБ маъмурий биносига боради-да, инспектор С. Бобоёровга учрашади. Мақсади — маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги иш юзасидан ўзига нисбатан қўлланилаётган жаримани енгилроғига алмаштириш ва автомашинани жарима майдончасидан чиқариб кетиш эди. Бунинг эвазига у инспектор С. Бобоёровга 3 миллион сўмни пора сифатида таклиф қилади.
Ўз навбатида, инспектор унга бундай ҳаракат жиноят эканлигини батафсил тушунтиради. С. Равшанқулов эса, ўз билганидан қолмайди, инспекторга пора таклиф қилиб, уни ҳол-жонига қўймайди. Ҳатто у пора бериши оқибатида жиноий жавобгарликка тортилиши мумкинлигини такрор-такрор эшитса-да, яна масалани пул билан ҳал қилмоқчи бўлаверади. Шундан сўнг С. Бобоёров Жиззах вилоят ИИБ раҳбариятига С. Равшанқуловга нисбатан қонуний чора кўришни сўраб, билдирги билан мурожаат қилади. Натижада Пахтакор туман прокуратураси ҳамда ИИВ ШХББ Жиззах вилояти бўлими ходимлари томонидан тезкор тадбир ўтказилади.
Шундай қилиб, С. Равшанқулов 100 АҚШ доллари ва 1 миллион 800 минг сўмни пора тариқасида С. Бобоёровнинг хизмат хонасидаги иш столининг тортмасига солиб қўйган чоғида тезкор тадбир вакиллари ва холислар иштирокида қўлга олинади…
Айтиш керакки, С. Равшанқуловнинг жиноий ҳаракати дастлабки тергов органи томонидан Жиноят кодексининг 211-моддаси (пора бериш) 1-қисми билан малакаланади.
Маълумки, Конституциямизнинг 20-моддаси 4-қисмида давлат органлари томонидан инсонга нисбатан қўлланиладиган ҳуқуқий таъсир чоралари мутаносиблик принципига асосланиши ва қонунларда назарда тутилган мақсадларга эришиш учун етарли бўлиши кераклиги белгиланган. Ушбу конституциявий қоидани қайд этишдан мақсад шуки, судланувчи С. Равшанқуловнинг соғлиғи яхши эмас. Аниқроқ айтганда, Жиззах вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказининг маълумотномасига кўра, у даволанишга муҳтож, қолаверса, оилада ягона боқувчи, шунингдек, қарамоғида ёрдамга муҳтож кекса ота-онаси бор. С. Равшанқуловнинг ўзи эса, якка тартибдаги тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланиб келган.
Юқоридаги ҳолатларни инобатга олганда, судланувчига нисбатан қилмиши малакаланган модда санкциясидаги озодликни чеклаш ҳамда озодликдан маҳрум қилиш жазоларини қўллаш мақсадга мувофиқ эмас.
Шу боисдан, суд С. Равшанқуловга қилмиши малакаланган Жиноят кодексининг 211-моддаси 1-қисми санкциясида назарда тутилган жарима жазосини тайинлашни лозим топди. Ашёвий далил деб топилган 100 АҚШ доллари ҳамда 1 миллион 800 минг сўм эса, тегишли тартибда давлат эгалигига ўтказилди.
Хулоса ўрнида айтганда, оилали, 2 нафар фарзанднинг отаси, 33 ёшли С. Равшанқуловнинг бошига тушган ташвишларга бошқа биров эмас, балки унинг ўзи сабабчи бўлди. Чунки спиртли ичимлик ичиб, ҳеч бир ҳужжатсиз танишига тегишли транспорт воситасини бошқариб, кўчага чиқмаганида бундай кутилмаган дилхираликларга рўбарў келмас, натижада фарзандлари ризқини қийиб, суд ҳукми билан тайинланган 17 миллион сўм жаримани тўлашга мажбур бўлмасди.
Бу қилмиши ҳам етмагандек, у танг аҳволда қолгач, вазиятдан осонлик билан қутулиб кетиш мақсадида, давлат хизматчисига пора таклиф қилди ва ноқонуний қилмишига яраша қонуний ҳамда адолатли жазога тортилди.
Буларни баён этишдан мақсад шуки, ҳаётда қонун талабини ҳурмат қилган, ҳалоллик ва адолатни умрининг мезони деб билган киши ҳеч қачон кам бўлмайди. Қонун талабини бузиш эса, ҳеч қачон жазосиз қолмайди.
Ўлмас САТТАРОВ,
жиноят ишлари бўйича
Пахтакор тумани
судининг раиси,
Абдуҳамид ХУДОЙБЕРДИЕВ,
журналист
