ЎЙЛАМАЙ БОСИЛГАН ҚАДАМ ТОВЛАМАЧИЛИК ВА ФИРИБГАРЛИККА ЕТАКЛАДИ
Жиноят кодексининг 164-169-моддаларида назарда тутилган “Ўзгалар мулкини талон-торож қилиш” номли қилмишлар, содда қилиб айтганда, нафс қутқусига учиб қўл уриладиган айбли хатти-ҳаракатлардир. Баъзи айбдорлар қилмишларининг моҳиятини кеч англаб етса, айримлари бу тоифа жиноятларни “йўргакда теккан касал”дек такрор-такрор содир этаверади.
Бунга, афсуски, ҳаётий мисоллар кўп. Жумладан, Янги Наманган туманида истиқомат қилувчи Оқилхон Мусажонов (исм-шарифлар ўзгартирилган) ўйламай босган қадам товламачилик ва фирибгарликни юзага келтирди.
О. Мусажонов тумандаги нодавлат мактабгача таълим ташкилотида шифокор вазифасида ишлар, бинобарин, моддий жиҳатдан жуда ночор аҳволда эмасди. Энг муҳими, маҳалла-кўй ва ошна-оғайнилари орасида ҳавас қилгулик обрў-эътиборга эга эди.
Гап шундаки, 2024 йил 30 сентябрь куни О. Мусажоновга Учқўрғон туманида яшовчи таниши Илёс Исоқов қўнғироқ қилади:
– Икки юз доллар қарз бериб туринг, ака, – дейди у илтимос оҳангида.
О. Мусажонов қарз беришга рози бўлади. Шу боис иккаласи Наманган шаҳрида учрашади.
– Пулим озроқ қолибди, икки юз доллар чиқмайди, – дея О. Мусажонов И. Исоқовга 194 доллар қарз беради.
Аммо қарзни 25 кун муддатда 300 доллар миқдорида қайтаришини тайинлайди. Бу ҳам етмагандек, И. Исоқовнинг “Спарк” русумли автомашинаси техник гувоҳномаси ва ҳайдовчилик гувоҳномасини гаров тариқасида олиб қолади.
Ўша пайтда И. Исоқов моддий жиҳатдан анчагина қийналиб қолганди. Шу боис О. Мусажоновдан олган қарзини қайтариш бир кунга кечикиб, пулни 26 октябрда беради. Бироқ О. Мусажонов унинг мушкул вазиятини тушунмай, тўнини тескари кийиб олади.
– Кечикканинг учун энди минг доллар қилиб қайтарасан, – дейди у тап тортмай.
– Ака, ундай қилманг. Мен бунча пулни тополмайман. Ўзи қарзимга етарли маблағни зўрға олиб келдим, – деб ялинади И. Исоқов.
Лекин қарз берувчи барибир кўнмайди. Бу ҳам етмагандек, қарздорнинг “Спарк” русумли автомашинасини гаров тариқасида олиб қолади.
Буни қарангки, ўз навбатида, О. Мусажоновнинг Боситхон исмли маҳалладошидан қарзи бор эди. Шунинг учун Боситхон иккаласи “Спарк”ни гаровга қўйиб, қорамол олди-сотдиси билан шуғулланувчи М. Қосимовдан бир бош сигирни 16 миллион сўмга баҳолаб, насияга олади.
Аммо О. Мусажонов сигирни ўша ернинг ўзида бошқа бир харидорга 13 миллион сўмга сотиб юборади. Шундан сўнг у сигир пулининг 5 миллион сўмини Боситхон Шариповга олган қарзи эвазига беради. Илёс Исақовнинг қарзи ҳисобига эса, 2 миллион сўм ва 100 АҚШ долларини олиб қолади.
Қизиғи шундаки, О. Мусажонов 2 миллион 200 минг сўмни шахсий эҳтиёжларига сарфлайди. Қолган 2 миллион 500 минг сўмнигина И. Исақовга беради.
Орадан кўп ўтмай, М. Қосимов сигирининг пулини беришни талаб қилади.
Шунда Д. Мусажонов И. Исоқовга нисбатан товламачилик қилишга ўтади.
— Миржалол акага ўн олти миллион сўм пул берасан. Аксинча, машинангни қайтиб кўрмайсан, “запчасть” қилдириб сотиб юбораман, – дея дўқ уради.
И. Исоқовнинг ўша топдаги аҳволини тасаввур қиляпсизми? Негаки, у ҳаётда бундай ноҳақлик ва сурбетликни ҳеч қачон кўрмаганди-да.
Бинобарин, О.Мусажоновнинг хатти-ҳаракатларидан норози бўлган ҳолда қонуний чора кўришни сўраб, Наманган вилояти ички ишлар бошқармасига мурожаат қилади.
Шундан сўнг ушбу мурожаатга асосан, тезкор тадбир ўтказилади. Оқибатда О. Мусажонов И. Исоқовдан товламачилик йўли билан 600 АҚШ долларини олаётган вақтида ушланади.
Айни ҳолат бўйича жиноят иши қўзғатилади. Жиноят ишлари бўйича Косонсой туман суди эса, “қаҳрамон”имизни Жиноят кодексининг 165-моддаси (товламачилик) 1-қисми ва 168-моддаси (фирибгарлик) 1-қисми билан айбдор деб топиб, қонуний жазога ҳукм этди.
Хулоса қилиб айтганда, О. Мусажонов каби шахслар бу каби қилмишлар сабоғидан ўзларига тегишли хулоса чиқариб олишлари шарт. Зеро, жиноий қилмиш ҳеч қачон жазосиз қолмайди.
Абдурасул НАРЗУЛЛАЕВ,
жиноят ишлари бўйича
Косонсой тумани суди раиси
