МАЪМУРИЙ СУДЛАРГА МУРОЖААТ ҚИЛИШДА ФУҚАРОЛАР УЧУН ЯРАТИЛГАН ШАРОИТЛАР
Янги таҳрирдаги Конституциямизнинг 55-моддасида ҳар кимга ўз ҳуқуқ ва эркинликларини суд орқали ҳимоя қилиш, давлат органларининг ҳамда бошқа ташкилотлар, улар мансабдор шахсларининг қонунга хилоф қарорлари, ҳаракатлари ва ҳаракатсизлиги устидан судга шикоят қилиш ҳуқуқи кафолатланган.
Маъмурий судларнинг вазифаси маъмурий органлар билан муносабатларда қонун устуворлигини таъминлаш билан бирга фуқаролар ва юридик шахсларнинг бузилган ёки низолашилаётган ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш ҳисобланади.
Бу ҳақда сўз борганда, “2022 – 2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегияси” ҳақида алоҳида тўхталиш лозим.
Чунки ушбу Тараққиёт стратегиясида мамлакатимизда адолат ва қонун устуворлиги тамойилларини тараққиётнинг энг асосий ва зарур шартига айлантиришнинг асосий мақсадларидан бири сифатида маъмурий судларда мансабдор шахсларнинг қарорлари устидан берилган шикоятларни кўриб чиқиш тизимини такомиллаштириш орқали суд назоратини қўллаш соҳасини кенгайтириш назарда тутилган.
Ўз навбатида, Президентимизнинг 2023 йил 11 сентябрдаги Фармони билан тасдиқланган “Ўзбекистон — 2030” стратегиясида 5 та устувор йўналиш ва 100 та мақсад белгиланган бўлиб, 4-устувор йўналиш “Қонун устуворлигини таъминлаш, халқ хизматидаги давлат бошқарувини ташкил этиш” деб номланди.
Муҳими, “Ўзбекистон — 2030” стратегиясидаги мазкур устувор йўналишнинг асосий мақсадларидан бири давлат органлари ва мансабдор шахсларнинг фаолияти устидан самарали суд назоратини ўрнатиш ҳамда маъмурий адлия тизимини янада ривожлантиришдир. Бунда маъмурий судларга бевосита мурожаат қилишга тўсқинлик қилаётган омилларни 2030 йилгача тўлиқ бартараф этиш ушбу мақсадга эришишнинг самарадорлик кўрсаткичи сифатида белгиланди.
Шу асосда 2024 йил 16 январдаги қонунга мувофиқ “Давлат божи тўғрисида”ги қонуннинг 10-моддаси биринчи қисми 11-банд билан тўлдирилди. Унга кўра, жисмоний шахслар:
• ўз ҳуқуқларини ва қонуний манфаатларини бузаётган маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг;
• республика ижро этувчи ҳокимияти органларининг;
• маъмурий-ҳуқуқий фаолиятни амалга оширишга ваколатли бўлган бошқа органларнинг;
• фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органларининг, улар мансабдор шахсларининг қарорлари, ҳаракатлари ё ҳаракатсизлиги устидан маъмурий судга мурожаат қилганда, давлат божини тўлашдан озод қилинди.
Шундай қилиб, фуқароларнинг маъмурий судларга мурожаат қилиши учун яна бир қулайлик яратилди. Яъни уларнинг судга мурожаат қилишига тўсқинлик қилаётган омил бартараф этилди.
Акмал МУРОДОВ,
Навоий вилояти маъмурий суди раиси
