ХУФИЯ КЕЛИШУВ ЖИНОИЙ ШЕРИКЛАРГА ҚИММАТГА ТУШДИ
Асли Тожикистон Республикасининг Панжикент туманида туғилиб, вояга етган, кейинчалик оиласи билан Ургут туманига кўчиб келиб, муқим яшай бошлаган Мустафоқул Мамашукуров (исм-шарифлар ўзгартирилди) ўғлини уйлантирганда тўйга қўшни республикадан қариндошлари, яқин танишлари ҳам келишди. Меҳмонлар орасида синфдоши Бўрон Исматов ҳам бор эди.
Тўй маросими тугаб, меҳмонлар тарқалаётганида М. Мамашукуров Бўрон Исматов билан хайрлашаётиб, муддаосини айтди: “Шўрнавога ўтсангиз, Сайдуллонинг ўғли ёки қизига тайинланг, менинг олдимга бир келиб кетсин”…
Шўрнаво — Панжикент туманидаги қишлоқлардан бири. Сайдулло Шомирзаев ҳам худди Бўрон Исматов сингари М. Мамашукуров билан болаликдан бирга ўсган, бир синфда ўқиган. Илгари улар оилавий борди-келди қилишарди. М. Мамашукуров Ўзбекистонга кўчиб келганидан сўнг ҳам алоқалари узилмади.
Буёғини сўрасангиз, С. Шомирзаевнинг ҳаётда нопок қилмишлардан боши чиқмади — у гиёҳвандлик моддаси истеъмолига рўжу қўйгани етмаганидек, бу заҳри қотилнинг савдосига ҳам қўл ургани туфайли жиноий жавобгарликка тортилди.
С. Шомирзаев М. Мамашукуровни бошқа танишларига нисбатан ўзига яқин олар, унга қаттиқ ишонгани учун гиёҳвандлик моддасини чегарадан яширинча олиб ўтгач, унинг уйида сақлаш учун қолдириб кетар, бунинг учун мўмайгина хизмат ҳақи беришни ҳам унутмасди.
Бу орада М. Мамашукуровнинг ўзи ҳам гиёҳвандлик моддасининг ноқонуний савдосига қўл ургани учун жинойи жавобгарликка тортилади. У жазони ўтаб қайтгач, С. Шомирзаев унинг аҳволидан хабар олгани уйига келади ва “ёрдам” дея бир килоча заҳри қотилни текинга қолдириб кетади.
Умрини нопок ишга сарфлаган С. Шомирзаев орадан кўп ўтмай бедаво дардга йўлиқади ва қийналиб ҳаётдан кўз юмади.
Қисқаси, М. Мамашукуров ана шу ҳамтовоғининг фарзандларини кутилмаганда йўқлаб қолиши бежизга эмасди…
Орадан ўн кунлар ўтгач, С. Шомирзаевнинг қизи Моҳирўй Ургут туманига етиб келади ва қуюқ зиёфат устида М. Мамашукуровдан қандай мақсадда чақирганини сўрайди.
Шунда мезбон муддаосини айтади: марҳум ҳамтовоғининг қизига гиёҳвандлик воситалари савдоси билан шуғулланишда ҳамкорлик қилишни таклиф этади.
Буёғини сўрасангиз, Моҳирўй ҳам отаси сингари мўмай бойлик учун ҳар қандай разил ишга қўл уришдан тоймайдиган аёл эди. Шу боис у ўйлаб ҳам ўтирмай М. Мамашукуровнинг таклифига розилик билдирди.
Шу ўринда “оғу” билан ўзгалар ҳаётини заҳар-заққумга айлантириш, оилаларни пароканда қилиш, норасида гўдакларнинг кўз ёши эвазига нопок йўл билан бойлик орттиришдан тап тортмайдиган бу маънан қашшоқ аёлнинг жиноятга мойиллигининг яна бир қатор сабаблари борлигини таъкидлаш жоиз. Халқимиз “Қуш инида кўрганини қилади”, дея бежиз айтмаган. Моҳирўй ҳам шундай нопок оилада вояга етган, отаси С. Шомирзаев гиёҳвандлик воситалари савдосига қўл ургани учун жиноий жавобгарликка тортилган, бунинг устига бангилик касофати ўзига уриб, олтмиш ёшга етмасдан бу ёруғ оламни тарк этганди. Бу ҳам етмагандек, онаси ҳам шундай нопок ишга қўл уриб, жиноий жавобгарликка тортилганди.
Энг ёмони, Моҳирўйнинг ўзи ҳам 2017 йилда икки кило “опий” гиёҳвандлик воситасини Хўжанд шаҳрида сотаётган чоғида Тожикистон Республикаси ҳуқуқни муҳофаза қилувчи орган ходимлари томонидан қўлга олинган ва ўн икки йил муддатга озодликдан маҳрум қилинганди. Фақат 2019 йилда Тожикистон Республикасида оммавий амнистия эълон қилингани боис у жазонинг қолган қисмини ўташдан озод этилганди.
Шунингдек, унинг турмуш ўртоғи З. Рофиев ҳам айнан шундай нопок ишга қўл ургани учун Қозоғистон Республикасида 2015 йилдан буён узоқ муддатли озодликдан маҳрум қилиш жазосини ўтаётганди.
М. Шомирзаева ана шундай чиркин муҳитда яшаган. Афсусланарли томони шундаки, у бошига тушган бу кулфатларга аввало ўзи сабабчи эканини ўйлаб кўриб, хулоса чиқаришни хаёлига ҳам келтирмаганди.
Айни дамда у М. Мамашукуровнинг ғаразли таклифини рад этмайди, аксинча, катта миқдордаги гиёҳванлик моддасини топиш қийин эканини айтади. Ўз навбатида, ҳамтовоғи “молни мен топаман, сен ишончли харидор топсанг бўлди” дейди. Шунингдек, у харидор топилса, гиёҳвандлик моддаси тайёр эканига ишора ҳам қилади.
Қисқаси, ушбу хуфя келишувдан сўнг Моҳирўй ўзининг қўл телефони рақамини қолдириб, уйига кетади.
Халқимиз “Ўхшатмасдан учратмас” деб бежизга айтмаган. Бундай дейишимизнинг сабаби шундаки, Моҳирўй пинҳона тарзда харидор излаб юрганда, харидор оёғи остидан чиқиб қолади. Аниқроғи, кутилмаганда нотаниш бир аёл унга қўнғироқ қилади.
Гап шундаки, Тошкент вилоятининг Бекобод шаҳрида яшайдиган Гулбону Эрдонова унинг телефон рақамини турмуш ўртоғининг Тожикистонда яшовчи Улуғбек деган танишидан олиб, қўнғироқ қилади. Гулбонунинг айтишича, Моҳирўйнинг қариндоши Маҳсиддиндан анча вақт буён қарзини ололмаётган экан, излаб борай деса, манзилини билмайди. Хуллас, Г. Эрдонова Моҳирўйдан Маҳсиддиндан қарзини олишда ёрдам беришни сўрайди.
— Маҳсиддин билан маҳалладошмиз, — дейди Гулбонуни кутиб олган Моҳирўй. — У турмуш ўртоғимнинг қариндоши, устачилик билан шуғулланади, кечроқ уйига борамиз.
Қисқаси, улар Маҳсиддинни уйига қайта-қайта излаб боришади, аммо топишолмайди. Ниҳоят, учинчи кун уни тасодифан кўчада учратиб қолишади. Маҳсиддин қарзининг бир қисмини беради, қолганини тез орада етказишга ваъда қилади.
Буёғини сўрасангиз, икки аёл уч кун бир уйда яшаб, гаплашмаган гаплари қолмайди. Моҳирўй гап орасида гиёҳвандлик моддасига харидор излаётганини ҳам айтиб ўтади. Бу Гулбонуни қизиқтириб қўяди. У Моҳирўйга қўшни Қозоғистон Республикасида танишлари борлигини айтаркан, ўша пайтнинг ўзида “Мурод” исмли шахсга “WhatsApp” мессенжири орқали қўнғироқ қилиб,гаплашади.
— “Опий” гиёҳвандлик воситаси бўлса, ўн кило оламан, – дейди “Мурод”. — Агар нархи маъқул келса, Самарқандга бориб молни ўзим олиб келишим мумкин.
Моҳирўй харидор топилганидан қувониб эртаси куниёқ М. Мамашукуровнинг олдига югуради. Гулбону харидор келадиган куни Самарқандга етиб боришини айтиб, уйига қайтади.
Дастлаб М. Мамашукуров “харидор ишончлими?” — деб сўрайди. Моҳирўй эса, Гулбону билан харидор ўртасидаги суҳбатни, шунингдек, пули ҳам тайёр эканини айтгач, у “товар”нинг нархини аввалдан ўзаро келишиб олиш зарурлигини уқтиради.
Шундан сўнг Моҳирўй яна телефон орқали Гулбону билан боғланади. Кўп миқдордаги “опий” гиёҳвандлик воситасини келгусида Самарқанд шаҳри ҳудудида сотиш хусусида учовлон олдиндан жиноий тил бириктиришади, жиноий режа тузиб, вазифаларни ўзаро тақсимлаб олишади.
Жиноий режага мувофиқ, М. Мамашукуров ўн кило “опий” гиёҳвандлик воситасини терговда шахсини аниқлаш имкони бўлмаган шахслардан олиб, жиноий шериги М. Шомирзаевага 70 минг АҚШ долларига, уни қабул қилиб олган М. Шомирзаева ҳамтовоғи Г. Эрдоновага 80 минг АҚШ долларига сотишга келишишади. Ўз навбатида, Г. Эрдонова таниш харидорга 100 минг АҚШ долларига пуллашни режалаштиради.
Орадан икки кун ўтиб, М. Шомирзаева М. Мамашукуровга қўнғироқ қилиб, Гулбону хабар бергани, харидор йўлда келаётганини айтади. М. Мамашукуров ваъда қилгандек, ўн кило эмас, балки етти кило “опий” тайёрлаб қўйган экан. “Товар”нинг миқдори ҳақида Моҳирўй Гулбонуга хабар беради, у эса, ўз навбатида, буни харидор “Мурод”га етказади.
Судланувчи М. Мамашукуров табиатан ўта қув ва айёр одам эди. У ўтган йилнинг 5 октябрь куни ваъда қилинган “опий” гиёҳвандлик воситасининг бир килосини олиб, ўзининг бошқарувидаги “LADA” русумли автомашинада Самарқанд шаҳридаги “Зафар” ресторани олдига етиб келади ва заҳри қотилни жиноий шериклари М. Шомирзаева ва Г. Эрдоновага беради. Ҳамтовоқларининг “чўғи кам-ку?” — дегандек савол назари билан қараганига жавобан шундай дейди: “Аввал бир килоси учун кўкидан 10 минг олинглар, кейин қолганини гаплашамиз”.
Харидор “Зилол бахт” меҳмонхонасининг 14-хонасида жойлашган экан.
Унинг илтимосига кўра, М. Мамашукуров жиноий шериклари М. Шомирзаева ва Г. Эрдонова билан бирга 1 кило гиёҳвандлик воситасини 10 минг АҚШ доллари эвазига сотиш мақсадида меҳмонхона ичкарисига кирган чоғида тегишли идора ходимлари томонидан ушланади.
974,16 грамм миқдордаги “опий” гиёҳвандлик воситаси ашёвий далил сифатида ҳужжатлаштириб олинади.
Судда ушбу жиноий қилмишнинг барча ҳолатларига тўлиқ ойдинлик киритилди. Жумладан, судланувчилар гиёҳвандлик воситасини шартли харидорга сотишга улгурмаган, М. Шомирзаева ва Г. Эрдонова “товар” учун тўланадиган пулни қабул қилиб олмаган. Яъни жиноий гуруҳ гиёҳвандлик воситаларини сотиш жиноятини ўзларига боғлиқ бўлмаган ҳолатга кўра, охирига етказа олмаган.
Суд судланувчиларга нисбатан жазо тайинлашда иш бўйича исботланиши лозим бўлган барча ҳолатларни ҳар томонлама, тўлиқ ва холис текшириб чиқди. Жиноят кодексининг 25-моддаси 2-қисмидаги “Қасддан содир этиладиган жиноят бошланиб, шахсга боғлиқ бўлмаган ҳолатларга кўра охирига етказилмаган бўлса, жиноят содир этишга суиқасд деб топилади” деган меъёрга амал қилди. Судланувчиларнинг гиёҳвандлик воситаларини сотишга суиқасд қилишда ифодаланган ҳаракатларини Жиноят кодексининг 273-моддаси 5-қисмидан кодекснинг 25,273-моддаси 5-қисмига қайта малакалашни лозим топди.
Суд гиёҳвандлик воситасини сотиш жиноятини ўзларига боғлиқ бўлмаган ҳолатларга кўра охирига етказолмаган жиноий гуруҳ аъзолари М. Мамашукуровга ўн уч, М. Шомирзаева ва Г. Эрдоновага ўн икки йил муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазосини тайинлади.
Хулоса ўрнида айтиш керакки, бутун дунёда гиёҳвандлик ва психотроп моддалари билан боғлиқ жиноятларга қарши қатъий кураш олиб борилмоқда. Мамлакатимизда ҳам бу борада кенг қамровли чора-тадбирлар амалга оширилиб, мудҳиш оқибатли жиноятнинг пайи қирқилмоқда. Баён этилган воқеа тафсилоти бунинг исботидир.
Жонибек РАУПОВ,
жиноят ишлари бўйича
Самарқанд шаҳар суди судьяси,
Абдуҳамид ХУДОЙБЕРДИЕВ,
журналист
