ТУҲМАТГА УНДАГАН ФИРИБГАРЛИК
Ёлғон. Бу сўз нақадар хунук эшитилади. Чунки ёлғон инсонларнинг бир-бирига бўлган ишончини сўндирувчи, аниқроғи, йўққа чиқарувчи, турли низо, можаро, ҳатто оғир жиноятларни ҳам юзага келтирувчи иллатдир. Масалан, бугунги кунда эпидемия сингари кенг тарқалган фирибгарлик жиноятининг асосини ёлғон ваъдалар бериб ишонтириш, алдаш ташкил қилади.
Пахтаободлик Ғолибжон Нурматов (судланувчининг исм-шарифлари ўзгартирилган) ҳам аввалига фирибгарликка қўл уриб, сўнгра жиноятини хаспўшлаш ҳамда жиноий жавобгарликдан қутилиб қолиш мақсадида иккинчи ва учинчи жиноятларни содир этди.
Аввало шуни таъкидлаш лозимки, Ғолибжон бундан икки-уч йил олдин автомашина олди-сотдиси билан шуғуллана бошлади. Аммо мазкур йўналишда сўнгги йилларда пайдо бўлган насия савдо муҳити унинг феълини айнитди. Акс ҳолда оила, бола-чақа боқаман, деб яхши ният билан бошлаган савдосига ёлғон аралаштирмаган бўларди.
Гап шундаки, Ғ. Нурматов 2022 йил апрель ойида туманнинг “Нодирабегим” маҳалласида яшовчи Азизбек Абдураҳимовнинг “Labo” русумли автомашинасини 7 000 АҚШ долларига насияга сотиб олади.
Яъни, пулини 2022 йил 10 август кунига қадар тўлаб беришини айтиб, “Labo”ни олиб кетади. Бироқ келишилган муддат қарзини бермай, автомашина соҳибига 7 000 АҚШ долларининг ўша кунларда миллий валютамиздаги қиймати – 79 537 570 сўм миқдорида моддий зарар етказади.
Бундан ташқари, у 2022 йил сентябрь ойида Пахтаобод тумани “Файзиобод” маҳалласида истиқомат қилувчи Раънохон Мамадалиеванинг “Nexia” автомобилига харидор бўлади.
– Тўрт минг долларга берсангиз, оламан, – дейди у Раъно опа билан телефон орқали савдолашиб.
Аслида Р. Мамадалиева фойда кўриш мақсадида “Nexia”ни фуқаро Фароғатхон Раззоқовадан сотиб олганди. Ғолибжон айтган пул сотиб олган нархидан ортиқроқ бўлгани боис дарҳол рози бўлади аёл. Шу боис Ғ. Нурматов автомобилни осонликча олиб кетади. Сўнг ўзиники эканлигини айтиб, машинани Азизбек Абдураҳимовга тенг ярим баҳоси – 2 000 АҚШ долларига сотиб юборади. Олган пулининг 1 000 АҚШ долларини Раъно опадан қарзи эвазига бериб, қолган 1 000 АҚШ долларини ўзининг шахсий эҳтиёжларига сарфлайди. Шу тарзда Р. Мамадалиевага 32 992 830 сўмга тенг 3 000 АҚШ доллар миқдорида зарар келтиради.
Аниқланишича, Фароғат Раззоқова 2022 йил февраль ойида тилга олинган “Nexia” автомашинасини Пахтаобод туманининг Ўртақўрғон маҳалласида яшовчи Ж. Ҳасановдан сотиб олган. Орадан 3 ой ўтиб – май ойида эса транспорт воситасини Раъно Мамадалиевага 3 500 АҚШ долларига сотган. Р. Мамадалиева савдолашган заҳотиёқ 500 АҚШ доллари берган. Келишувга кўра, 2022 йил июль ойида 500 АҚШ доллари, ноябрда эса қолган 2 500 АҚШ долларини бериши лозим бўлган. Шунинг учун харидор июль ойида 500 АҚШ долларини берган.
Лекин ноябрь ойидан ўтиб кетса ҳам қарзини узмаган. Сабаби, Ғолибжон Нурматов унга қолган 3 000 АҚШ доллар қарзини бермай кетади.
– Мен машинани бир танишимга сотгандим. У эса самарқандлик Воҳиджон исмли йигитга пуллаган. Аммо Воҳид пулини бермай, Россияга қочиб кетибди, – дея тушунтиради Ғ. Нурматов Раъно опага.
Буни қарангки, “Ўғрини қароқчи урибди” деганларидек, Самарқанд вилоятида истиқомат қилувчи Воҳиджон исмли йигит сўраб-суриштириб, автомашина Жасур Ҳасановнинг номида эканлигини аниқлайди. Сўнгра Жасурни алдаб, машинанинг пулларини тўлиқ берганини айтади.
Оқибатда Балиқчи тумани марказида жойлашган нотариал идорада олди-сотди шартномаси тасдиқланиб, автомашина Воҳиджоннинг номига расмийлаштирилади.
Бу гап-сўзлардан хабар топган Фароғат Раззоқова дарҳол ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларга мурожаат қилади. Бинобарин, мазкур ҳолат юзасидан олиб борилган терговга қадар текширув мобайнида Ғолибжон яна бир жиноятга қўл уради. Яъни, у жиноий жавобгарликдан қутилиб қолиш мақсадида Азизбек Абдураҳимовни аврашга тушади.
– Мабодо сизни терговчи чақирса, “Nexia”ни Раъно опанинг укаси Ҳусанбойдан олганман, минг доллар пулни ҳам унга берганман, денг. Шунда опа-ука Фароғат Раззоқованинг олдида қарздор бўлиб қолишади. Сиз ва мен ўйиндан чиқиб кетамиз. Агар тўғрисини айтсангиз, терговчи мени жавобгарликка тортиши мумкин. Мен қамалиб кетсам, “Labo” машинангизни пулини беролмайман. Бекорга пулга куйганингиз қолади, – дейди Ғ. Нурматов ваҳима қилиб.
У шундай деб А. Абдураҳимовни терговга қадар текширув жараёнида ёлғон кўрсатув беришга мажбур қилади. Қолаверса, ўзи ҳам терговчи чақиртирган пайтда Азизбек Абдураҳимов “Nexia” автомашинасини опа-ука Мамадалиевлардан олганини айтиб, Ҳусан Мамадалиевга туҳмат қилади.
Шундан сўнг Ғолибжон Нурматовга нисбатан жиноят иши қўзғатилади.
Жиноят ишлари бўйича Балиқчи туман суди эса уни Жиноят кодексининг 168-моддаси (фирибгарлик) 3-қисми “б” банди, 139-моддаси (туҳмат) 3-қисми “г” банди ва 238-моддаси (ёлғон гувоҳлик бериш) 2-қисми билан айбдор деб топиб, озодликдан маҳрум қилиш жазосига маҳкум этди.
Шунингдек, судланувчи томонидан дастлабки тергов мобайнида банкка топширилган жами 122 000 000 сўм пулдан жабрланувчи Ф. Раззоқова фойдасига 2 500 АҚШ доллари (1 АҚШ долларининг 2023 йил 27 декабрь кунги сўмга нисбатан қиймати 12 354 сўм) 30 885 020 сўм, жабрланувчи А. Абдураҳимов фойдасига 4 500 АҚШ доллари ҳисобидан 55 593 037 сўм ўтказилди. Қолган 35 521 943 сўм пул айбдорнинг ўзига қайтарилди.
Ҳамюртларимизга сир эмаски, автомашина бозорида ёки олди-сотдисида фирибгарлик тез-тез учрайди. Бунга ҳаётий мисоллар жуда кўп. Шундай экан, ҳар бир харидор автомашина ҳужжатларини синчиклаб текшириб, у билан боғлиқ ҳеч қандай муаммо йўқлигига ишонч ҳосил қилгандан кейин савдолашса, мақсадга мувофиқ бўларди.
Фурқатжон СОБИРОВ,
жиноят ишлари бўйича
Балиқчи туман суди раиси
