ОЛИЙГОҲДАГИ ҚИНҒИРЛИК ОХИР-ОҚИБАТ ФОШ БЎЛДИ
Сўнгги йилларда мамлакатимиз олий таълим тизимида кенг кўламли ислотҳотлар амалга оширилди. Натижада олийгоҳлар сони аввалгига нисбатан салкам 4 карра ошди. Ўқишга киришда шаффофлик таъминланди. Мавжуд мутахассисликлар мақбуллаштирилди. Ҳудудлар салоҳиятидан келиб чиққан ҳолда кадрлар тайёрлаш тизими йўлга қўйилди.
Албатта, бу янгиланиш ва ўзгаришлар ёшларнинг салоҳиятини рўёбга чиқариш, уларни комил инсонлар сифатида вояга етказишга хизмат қилмоқда.
Аммо ҳаётда бундай эзгу мақсадлардан ўзларининг чиркин мақсадлари йўлида фойдаланишга уринаётган кимсаларнинг учраши жуда афсусланарлидир.
Масалан, Андижон давлат университети ректори Акрамжон Юлдашев бундай кенг имкониятларнинг қадрига етиб, кадрлар тайёрлаш сифатини ошириш, муассасанинг маънавий ва илмий салоҳиятини юксалтириш ўрнига бош ҳисобчи Алимжон Маҳмудов ҳамда унинг гумашталарига шерик бўлди.
Оқибатда ректор, бош ҳисобчи, унинг ўринбосари Ҳамидулло Шарипов, молия-режа бўлими бошлиғи Лутфулло Солиев, университет бош аудитори Дилшод Абдимўминов, ҳисобчилар – Искандарбек Исроилов, Исроилжон Меҳмонов, Абдураҳим Ғанижонов, Убайдулло Мамиров, Ҳикматилло Каримов, ғазначи Шуҳратбек Мамажонов, ўқитувчи Аъзамжон Ҳамрақулов ва ишлар бошқармаси бошлиғи Нодирбек Рўзибоевлар гўёки ўзларини хазиналар оролига тушиб қолгандек ҳис қилишди.
Айтиш керакки, Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 31 январдаги 59-сонли қарори билан тасдиқланган “Олий таълим муассасалари талабаларига стипендиялар тайинлаш ва тўлаш тартиби тўғрисида”ги Низомнинг 18-бандида тўлов-контракт асосида таълим олаётган, ўқув семестри якуни бўйича фанлардан ўзлаштириш кўрсаткичлари фақат “аъло” баҳо (рейтинг кўрсаткичи 86 балл ва ундан юқори) бўлган талабалар стипендиянинг базавий миқдорига нисбатан 20 фоиз миқдорида жамғарма ҳисобидан рағбатлантирилиши белгиланган. Аммо юқорида исм-шарифлари қайд этилган жиноий гуруҳ аъзолари 2019-2023 йиллар мобайнида стипендия тайинлаш тўғрисидаги буйруқларга барча талабалар аъло баҳога ўқиётганлиги тўғрисидаги сохта маълумотларни киритишган. Гарчи стипендиялар банк пластик карталари орқали тўланган бўлса-да, нақд пул шаклида тарқатилганлиги бўйича сохта тўлов варақалари тузиб, рағбатлантирилган талабалар сонини сунъий равишда оширишган. Бу ҳам етмагандек, талабаларнинг имзоларини қалбакилаштириб, нақд пулларни талабаларга тарқатмасдан 98 миллиард 819 миллион сўм бюджет маблағини талон-торож қилишган.
Жиноий гуруҳ томонидан талабаларнинг имзоларини қалбакилаштириш, такроран сохта тўлов варақалари тузиш 2021 йил 1, 2, 3 ва 9 декабрь кунлари ҳам содир этилади. Бунинг натижасида 7 миллиард 538 миллион сўм бюджет маблағи талон-торож қилинган.
Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2013 йил 19 мартдаги “Олий таълим муассасаларида касса операциялари устидан назоратни янада кучайтириш тўғрисида”ги 87-сонли буйруғида олийгоҳларда нақд пул тарзидаги контракт тўловлари фақат банк муассасалари ёки муассасаларда ташкил этилган банк шаҳобчалари орқали қабул қилиниши белгиланган. Аммо жиноий гуруҳ аъзолари А. Маҳмудов, И. Исроилов, Х. Шарипов, А. Юлдашев, Д. Абдимўминов, И. Меҳмонов, А. Ғанижонов, У. Мамиров ва Х. Каримов 2019-2023 йиллар давомида талабаларнинг “UzАSBО” дастурий мажмуасида шакллантирилган тарихига гўёки пул маблағлари тўланганлиги тўғрисида сохта маълумотлар киритган ҳолда 14 миллиард 408 миллион сўмни ўзлаштиришади. Буни қарангки, жиноий гуруҳ аъзоларининг нафси шунчалик ҳакалак отиб кетганки, улар талабларнинг стипендияси ва контракт маблағларига қаноат қилмай қўйишган. Аниқроқ айтганда, улар талабаларнинг ётоқхона учун тўловларига ҳам кўз олайтиришган. Қарабсизки, 2019-2023 йиллар мобайнида талабалар томонидан тўланган 2 миллиард 663 миллион сўм миқдоридаги турар-жой ижараси маблағларини расмий ҳужжатларни такроран қалбакилаштириш ва сохта ҳисоботлар тузиш йўли билан талон-торож қилишган.
Бундан ташқари жиноий гуруҳ аъзолари 2021 йил 22 апрелдаги “Давлат харидлари тўғрисида”ги қонуннинг 33-моддаси талабларини ҳам бузишади. Қонуннинг ушбу моддасида давлат харидлари қийматини бозор нархларига мувофиқлигини баҳолаш учун давлат буюртмачиси очиқ ахборот манбаларидаги ахборотлардан ёки бошқа ишончли манбалардан фойдаланиши қайд этилган. Жиноий гуруҳ томонидан аслида ҳеч қандай маҳсулот етказиб бермаган ва хизмат кўрсатмаган, университет ғазначиси Шуҳратбек Мамажонов раҳбарлигидаги “Азиза-Асилбек Люкс” масъулияти чекланган жамияти ҳисоб рақамига 545 миллион 193 минг сўм маблағни ортиқча ўтказиб бериш йўли билан ўзлаштиришган.
Устамонликни қарангки, жиноий ҳамтовоқлар 2022-2023 йиллар давомида жиноий фаолиятидан олинган даромадларини легаллаштиришни ҳам унутишмаган. Жумладан, бош ҳисобчи Алимжон Маҳмудов жиноий шериклари, таниш-билишлари ва “Азиза-Асилбек Люкс” масъулияти чекланган жамияти номига “BMW Х7”, “ONIX”, “LACETTI”, “COBALT” русумли 7 та автомашина харид қилган. 2023 йил 10 октябрь куни эса, ўғли О. Маҳмудовнинг таниши Ш. Пирматов номига “Анорбанк” акциядорлик жамиятида очилган банк пластик картасига “бор-йўғи” 6 миллиард 621 миллион сўм маблағни ўтказиб олган. Оқибатда жиноий фаолиятдан топилган 9 миллиард 652 миллион сўм маблағни легаллаштирган.
Нафси ҳакалак отган кимса ҳатто ҳомиладор аёлларнинг ҳақидан ҳам қўрқмас экан. Нега деганда, университет ректори Акрамжон Юлдашев, бош ҳисобчи Алимжон Маҳмудов ҳамда жиноят ишининг унга оид қисми тугатилган Х. Эгамов билан жиноий тил бириктириб, 3 нафар аёл ходимга ҳомиладорлик ва туғруқ таътили пулларини бериш учун асос бўлган иш ҳақларини асоссиз тарзда ортиқча ҳисоблаб, 10 миллион 863 минг сўмни талон-торож қилишган.
Айтиш жоизки, Меҳнат кодексининг 2023 йил 30 апрелга қадар амалда бўлган таҳрири 299-моддасида “Интизомий жазонинг амал қилиш муддати ичида ходимга нисбатан рағбатлантириш чоралари, шу жумладан, меҳнатга ҳақ тўлаш тизимига кирмайдиган ва меҳнат натижаларига асосланмаган мукофотлар ҳам (байрамлар, шу жумладан, касб байрамлари, юбилейлар муносабати билан ва ҳоказолар) қўлланилмайди” дея таъкидланган. Аммо ректор, бош ҳисобчи ва ёшлар ишлари бўйича проректор А. Ҳамроқулов 2021-2022 йиллар мобайнида амалда интизомий жазоси бўлган 32 нафар ходимни моддий рағбатлантириш бўйича буйруқ чиқариб, уларга жами 169 миллион 704 минг сўм миқдоридаги маблағни асоссиз ва ортиқча тўлаб юборишган.
Судда аён бўлишича, фуқаро Евгений Кулюкин узоқ йиллар мобайнида бош ҳисобчи А. Маҳмудовнинг хонадонида ишлаб келган. Лекин ректор, бош ҳисобчи ва жиноят ишининг унга оид қисми тугатилган ҳисобчи А. Латипов университет ректорининг 2015 йил 10 декабрдаги 125-к сонли буйруғи билан уни ҳовли супурувчи вазифасига ишга қабул қилишган.
Сўнгра сохта табелларни тузиб, 2022 йил 1 июлга қадар Е. Клюкин номига ёзилган 108 миллион 685 минг сўм миқдоридаги иш ҳақини ўзлаштиришган.
Кўза кунда эмас, кунида синади, деганларидек, Андижон давлат университетида ин қурган жиноий гуруҳнинг кирдикорлари ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар томонидан фош этилди. Бинобарин, жиноий гуруҳнинг юқорида тилга олинган 13 нафар аъзосига нисбатан жиноят иши қўзғатилди.
Жиноят ишлари бўйича Балиқчи туман суди ушбу ишни кўриб чиқди. Суд А. Юлдашев, А. Маҳмудов, Ҳ. Шарипов, Л. Солиев, Д. Абдимўминов, И. Исроилов, И. Меҳмонов, А. Ғанижонов, У. Мамиров, Ҳ. Каримов, Ш. Мамажонов ва А. Ҳамрақуловни Жиноят кодексининг бир қатор моддалари билан айбдор деб топиб, қонуний жазога маҳкум этди.
Шунингдек, судланувчилардан университетга етказилган зарарнинг қопланмаган қисмини ундириш ҳам белгиланди.
Хулоса қилиб айтганда, нафс имон-иродаси бўш инсонни ўз домига шундай тортадики, гўёки кўзини кўр, қулоғини кар қилиб қўяди. Бироқ нуфузли олийгоҳнинг обрў-эътиборли мансабдор ва масъул шахслари бу ҳақиқатни англаб етишмади.
Яна бир гап. Университет — муқаддас даргоҳ. Унда қандай мутахассисликлар бўйича кадрлар тайёрланишидан қатъи назар, жамоа зиммасида катта масъулият бўлади. Ректордан тортиб, то оддий ўқитувчигача буни ҳис қилиши шарт. Аммо “қаҳрамон”имиз – Андижон давлат университети ректори жиноий гуруҳга қўшилиб, фикр-хаёли чўнтагини қаппайтириш бўлгандан кейин таълим муассасасидаги таълим-тарбия жараёнига, албатта, путур етган. Афсуски, бундай маънавий йўқотиш ўрнини ҳеч нарса билан қоплаб бўлмайди.
Фарруҳ АБДУРАИМОВ,
Андижон вилояти суди раиси ўринбосари
