36 ЙИЛЛИК ОРЗУ СУД ҚАРОРИ АСОСИДА УШАЛДИ
Маълумки, айрим юртдошларимиз ҳаётида узоқ йиллар мобайнида ечимини кутаётган муаммолар ҳам учраб туради. Албатта, бунинг ўзига хос сабаблари бор.
Учкўприк туманида истиқомат қилувчи Ниғматулла бобо Умаровни узоқ йиллар бир муаммо қайнаб келарди. Гап шундаки, бобонинг фарзандлари қўшни республикада яшашади. Уларни кўргани борай деса…
Ниғматулла бобо 1938 йил 5 августда Фарғона вилояти Учкўприк тумани Тожик қишлоғида туғилган. Кейинчалик қўшни Қозоғистон Республикасига кўчиб кетган. 1961-1979 йилларда Қозоғистоннинг турли идора ва хўжаликларида электромонтёр ҳамда инспектор вазифаларида ишлаган.
Бу даврда уйланиб, 8 нафар фарзанд кўрган. 1979 йил 5 март куни унга “И-КТ № 667795” рақамли собиқ иттифоқ паспорти берилган.
1989 йилда эса, Н. Умаров яна Учкўприк туманига кўчиб келган. Аммо собиқ Иттифоқ паспортини Ўзбекистон Республикасининг фуқаролик паспортига алмаштиролмаган. Бинобарин, шунча йил мобайнида туғилган қишлоғидан ташқарига чиқмаган.
Н. Умаров ҳужжатсиз бўлгани боис фарзандлари ҳар йили келиб, унинг ҳолидан хабар олиб туришади. Аммо улар Қозоғистон Республикаси фуқароси ҳисобланади.
Учкўприк тумани адлия бўлими ходимлари Тожик маҳалла фуқаролар йиғини еттилиги билан бирга “Ҳар бир уйга ҳуқуқий ёрдам” лойиҳаси доирасида уйма-уй юришган пайтда Ниғматулла Умаровни 36 йилдан буён қийнаб келаётган муаммо аниқланди. Шу боис туман адлия бўлими томонидан Н. Умаровнинг 1989 йилдан буён Учкўприк тумани Тожик қишлоғида доимий яшаб келаётганлик фактини белгилашни сўраб, фуқаролик ишлари бўйича Қўқон туманлараро судига даъво аризаси киритилди.
Таъкидлаш лозимки, Фуқаролик процессуал кодексининг 295-моддасига мувофиқ, агар қонун ҳужжатларида уларни белгилашнинг бошқача тартиби назарда тутилмаган бўлса, суд юридик аҳамиятга эга бўлган бошқа фактларни ҳам белгилаши мумкин. Аризачи юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни тасдиқлайдиган зарур ҳужжатларни бошқача тартибда олиши мумкин бўлмаган ёхуд йўқотилган ҳужжатларни тиклашнинг имкони бўлмаган тақдирдагина суд ушбу фактларни аниқлайди.
2020 йил 13 мартда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролиги тўғрисида”ги қонуннинг 6-моддасида “Ўзини Ўзбекистон Республикасининг фуқароси деб тан олиш тўғрисидаги ариза билан мурожаат қилган кунга қадар Ўзбекистон Республикасида камида ўн беш йил доимий яшаб келаётган ва мазкур давр мобайнида чет давлат фуқаролигида бўлмаган шахс Ўзбекистон Республикасининг фуқароси деб тан олинади” дея белгиланган.
Суд ушбу қонуний асосларга таянган ҳолда даъво аризасини қаноатлантириш юзасидан ҳал қилув қарори қабул қилди: Н. Умаровнинг 1989 йилдан буён Учкўприк тумани Тожик қишлоғида доимий яшаб келаётганлик факти белгиланди.
Шундан сўнг Н. Умаровга Ўзбекистон Республикасининг фуқаролик паспорти (ID карта) берилди.
Бундан ташқари шу куни Учкўприк тумани давлат хизматлари маркази орқали Ниғматулла бобо Умаровнинг номидан Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Бюджетдан ташқари пенсия жамғармаси Учкўприк тумани бўлимига қилинган мурожаат натижасида ёшга доир пенсия ҳам тайинланди.
Бир сўз билан айтганда, суд қарори асосида Ниғматулла бобо Умаровнинг 36 йилллик орзуси ушалиб, унинг бир йўла иккита ҳуқуқи тикланди. Энди у бемалол Қозоғистон Республикасига соғинган фарзанду невараларини кўргани бориб-келиши мумкин.
Бош Қомусимизнинг 54-моддасида “Инсоннинг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш давлатнинг олий мақсадидир. Давлат инсон ҳамда фуқаронинг Конституция ва қонунларда мустаҳкамланган ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлайди” деб, 138-моддасида эса, “Суд ҳокимиятининг ҳужжатлари барча давлат органлари ва бошқа ташкилотлар, мансабдор шахслар ҳамда фуқаролар учун мажбурийдир” дея қайд этилган.
Бугунги кунда судлар томонидан ана шу конституциявий қоидаларнинг амалий ифодаси таъминланмоқда. Зеро, Президентимиз томонидан биз, судьялар олдига қўйилаётган талаб ҳам, аслида, шундан иборат.
Байрамали НОРОВ,
фуқаролик ишлари бўйича
Қўқон туманлараро суди судьяси
