ФИРИБГАРНИНГ «ПАРВОЗИ» СУДДА ҚОНУНИЙ ЯКУН ТОПДИ

Урганч шаҳрида яшовчи Яшнар Полвонов (исм-шарифлар ўзгартирилган) 2022 йилда Урганч халқаро аэропортида фаолият юритувчи “ALAN AMIRA TRAVEL” хусусий корхонасини ташкил этади. Аммо авиачипталар савдоси тегарасида фаолият юритса-да, бу борада имкониятлари тор эди. Аниқроғи, самолёт чипталарини сотиш бўйича авиакомпаниялар билан шартнома тузмагани бунга монелик қиларди.

Шу боис чипталарни оғзаки келишувга асосан аввалига шу иш билан шуғулланувчи бошқа корхоналардан харид қилади, сўнгра бевосита йўловчиларга сотади.

Қисқаси, у расман фаолият кўрсатувчи тадбиркорлик субъектларининг авиачипталарини сотиш билан шуғулланди, шу орқали аста-секин уларнинг ишончини қозонди. Авиачипталар савдоси билан шуғулланувчи “Atlas avia tour” масъулияти чекланган жамияти Я. Полвонов билан ҳамкорликка ишонч билдирган ҳолда ўша йилнинг декабрь ойида у бошқараётган хусусий корхонага 30 миллион сўм маблағни кейинчалик қайтариш шарти билан ўтказиб берди. Я. Полвонов ҳам бу пулларни беҳудага совурмади. Барини улгуржи тарздаги авиачипталар харидига сарфлайди ва уларни тезда сотувга ҳам қўяди. Чипталарнинг бари шу аснода ўз харидорини топади. Аммо навбат оларнинг берарига етганда, Я. Полвонов ўйланиб қолди. Хуллас, у ваъдасини унутиб, чипталар сотувидан тушган 30 миллион сўмни “Atlas avia tour”га қайтариш ўрнига ўз эҳтиёжи учун сарфлаб юборди. Мазкур масъулияти чекланган жамият томонидан моддий қўллаб-қувватлаш мақсадида ўтказиб берилган пул шу тариқа шамолга учди. Я. Полвонов бу пулнинг атиги 7,6 миллион сўминигина эгасига қайтарди, холос. Ваҳоланки, бу маблағ ўзаро келишувга мувофиқ чипталар сотилгач, икки кунлик муҳлат ичида қайтарилиши керак эди. Натижада эришилган битим бузилди, “Atlas avia tour” корхонаси пули тўланмагани боис аллақачон мижозларга сотиб юборилган авиачипталарнинг бир қисмини бекор қилди.

Шундан сўнг фирибгар бу кимса ўзига янги ҳамкор излашга киришди. Узоқ таниши – Урганч шаҳрида фаолият юритаётган “Dovud avia turistik” масъулияти чекланган жамияти раҳбари А. Комилов Я. Полвоновнинг авиачипталар савдосига кўмаклашиш ҳақидаги таклифини оғринмай қабул қилди ва унга 40 миллион сўмлик авиачипталарни қўшқўллаб топширди.

Ўз навбатида, фирибгар бу кимса сотилган авиачипталарнинг пулини 1-2 кун ичидаёқ ўз қўли билан келтириб топширишга қуюқ ваъда берди. Буни қарангки, чипталар тезда сотилиб кетди. Навбат яна маблағни қайтаришга келганда, Я. Полвонов шошилмади. Уни қўллаб–қуваватлаган, ёрдамини дариғ тутмаган А. Комилов ўз шеригидан буни кутмаганди. У аввалига сотилган авиачипталарнинг пулини талаб қилди. Пул унавермагач, ҳамкорликка чек қўймоқчи эканлигини айтди. Я. Полвонов ҳам анойилардан эмасди, у ўз ҳамкорининг қўйнидан кириб, қўнжидан чиқди.

Чипталар қанчалик кўп сотилса, унинг даромади ҳам шунча мўл бўлиши ва қарзни узиш учун бемалол кифоя қилишини тушунтирди. Ҳамкор тараф унинг сўзларига ишонди ва бироз шаштидан тушди. Ҳамкорликни давом эттириш мақсадида 40 миллион сўмлик қарз устига яна 45 миллион сўмлик авиачипталарни, пулини имкон қадар тез фурсатда қайтариш шарти билан, насияга бериб юборди. Я. Полвонов икки оғизгина “ширин сўз” эвазига қўлга кирган чипталарни иштиёқ билан сотишга киришди. Бу гал ҳам чипталар тезда сотилиб кетди. Аммо қарзни қайтаришга келганда, Я. Полвонов бу гал ҳам сўзидан тонди. Ҳамкорини алдади. А. Комилов эса, бугал қараб турмади. Орадаги битим бузилганлигини маълум қилди ва 85 миллион сўм қарзни қайтаришни талаб қилди. Бироқ фирибгар бу кимса буни ўзига фожиа деб билмади. Аксинча, қинғирликни яна давом эттирди. Хусусий корхона эгасимасми, гарчи ҳеч қаерда ҳисобга олинмаган бўлса-да, ўз чипта дафтарига эга. Аммо тегишли авиакомпаниялар билан ҳамкорлик шартномалари мавжуд бўлмаган вазиятда уни расмий чипта сифатида сотиб бўлмайди. Сотилгани эса қалбаки ҳисобланади. Я. Полвонов масаланинг бу жиҳатига эътибор бермади. Гарчи қалбаки бўлса-да, рўйхатга олинмаган чипталарни сотишга киришди. Сонда бор-у, саноқда йўқ чипталарни айни шу йўсинда “расмийлаштириш” орқали 2023 йилнинг апрелидан ноябрь ойигача А. Сейдназаров ва И. Сотлиқовнинг 3 миллион 800 минг, Г. Қуриёзованинг 3 миллион, А. Сафоевнинг 6 миллион 760 минг, Д. Оллабергановнинг 9 миллион 900 минг, А. Қурбонбоевнинг 4 миллион 400 минг, М. Худойбергановнинг 2 миллион 400 минг, Д. Искандаровнинг 3 миллион 300 минг, Д. Назаровнинг 3 миллион 500 минг, А. Рўзмаматовнинг 6 миллион 800 минг, А. Йўлдошевнинг 3 миллион 992 минг, Ж. Йўлдошевнинг 2 миллион 100 минг, И. Қиличевнинг 3 миллион 550 минг, С. Жуманиёзовнинг 2 миллион 300 минг, Д. Оллаёровнинг 3 миллион 550 минг, А. Раҳимовнинг 2 миллион 200 минг, Баҳодир ва Бахтиёр Абдимуродовларнинг 4 миллион 4 минг, Х. Собировнинг 2 миллион 150 минг, Ф. Рўзиматовнинг 4 миллион, Б. Собировнинг 2 миллион, У. Жуманиёзовнинг 2 миллион 65 минг сўм миқдоридаги маблағини қўлга киритди. Энг ёмони, фирибгар бу кимса нопок йўл билан топган бу пулларни шахсий эҳтиёжи ва интернет тизимидаги “1 XBET” қимор ўйинига сарфлади. Қалбаки чипталарни сотиб олган мижозлар эса аросатда қолишди. Энг ачинарли воқеа улар ўз манзилларига учиб кетиш учун Урганч халқаро аэропортига келиб, ўз чипталарини рўйхат учун тақдим этган чоғда юз берди. Я. Полвоновдан чипта сотиб олган йўловчиларнинг деярли бари самолётга чиқарилмади, чунки чипталар рўйхатдан ўтмаган, яъни қалбаки эди.

Шундан сўнг қалбаки чипта боис самолётга чиқолмай қолган йўловчилар ўзлари тўлаган пулларни қайтаришни сўраб Я. Полвоновга мурожаат қилишади. Аммо Я. Полвонов чиптахонасини аэропорт ҳудудидан шаҳар марказига кўчириб, ўзи ўйлаб топган “ўйин”ни яна давом эттиради. У Х. Жуманиёзовга 2 миллион 280 минг, С. Ортиқовга 1 миллион 650 минг, М. Матёқубовага 4 миллион, Қ. Жумабоевга 1 миллион 600 минг, Ш. Раҳимов ва М. Йўлдошевага 2 миллион 900 минг, М. Ҳайитбоевага 2 миллион 400 минг, Ж. Нурматовга 1 миллион 670 минг, С. Маъмуржоновга 2 миллион 350 минг сўмлик қалбаки чипталарни сотади.

Ниҳоят, Я. Полвоновнинг ноқонуний хатти-ҳаракатидан азият чеккан фуқаролар ҳуқуқ-тартибот идораларига ариза билан мурожаат қилишди.

Шу асосда Я. Полвоновга нисбатан жиноят иши қўзғатилди. Унга Жиноят кодексининг 168-моддаси 3-қисми “б”, “в” бандлари, 167-моддаси 2-қисми “б” банди ва 228-моддаси 2-қисми “а” банди бўйича айб эълон қилинди.

Ушбу жиноят иши судда кўриб чиқилиб, Я. Полвоновга нисбатан 6 йил-у 2 ой муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди. Бундан ташқари ундан фуқаровий даъвогарларга етказилган 180,6 миллион сўм ундириладиган бўлди.

Ҳаётда қинғирлик ҳеч қачон жазосиз қолмайди. Фирибгарлик ва қаллоблик йўлини танлаган Я. Полвонов ҳам қилмишига яраша жазоланди. Бу бошқалар учун сабоқ вазифасини ўташи шубҳасиз.

Бунёд Ёқубов,

жиноят ишлари бўйича

 Урганч тумани суди раиси,

Абдулла Собиров,

журналист